ဒီဆာင္းပါး စမေရးခင္က သိပ္အမ်ားၾကီးေရးဖို႕ စိတ္မကူးထားပါဘူး။ မဆိုင္တာေတြ ပါလာရင္ မလိုအပ္ဘဲေျဖရွင္းေနရမွာပ်င္းလို႕ပါ ...။ Target Audience က အသက္နည္းနည္းငယ္တဲ႔လူငယ္ေတြကို ရည္ရြယ္တဲ႔အတြက္လည္း တတ္ႏိုင္သမွ် ေပါ႔ေပါ႔ပါးပါးေတြေရးပါတယ္။ လူငယ္ေတြကို အထင္ေသးလို႕မဟုတ္ပါဘူး ... အခုေခတ္မွာ စာဖတ္တဲ႔ လူငယ္ရာခိုင္ႏႈန္းက ၁၀ % ႏႈန္းေအာက္မွာေရာက္ေနပါျပီ ...။ စာအုပ္ေတြဟာ သူတို႕ကို သင္ၾကားေပးႏုိင္တယ္လုိ႕ လက္မခံၾကလို႕ပဲလား၊ ေရးတဲ႔လူေတြကပဲ သိပ္ညံ႕ေနလို႕ပဲလား ...။ အေၾကာင္းတစ္ခုခုေတာ႔ ရိွပါလိမ္႔မယ္။ .... စတီဗင္ကိုေဗးရဲ႕ စာအုပ္ကိုမၾကိဳက္တဲ႔လူငယ္ေတြ ေရွာင္ကိုေဗးရဲ႕ အလြယ္ျပန္ေရးထားတဲ႔စာအုပ္ကို ၾကိဳက္ၾကတာကို ေတြးၾကည္႕ေတာ႔ .. သူေရးတဲ႔စာဟာ လူငယ္ေတြနဲ႕နီးစပ္လုိ႕လူငယ္ေတြဖတ္တာလုိ႕ အေျဖထြက္ပါတယ္။ လူငယ္ေတြဖတ္ေစခ်င္တဲ႔အတြက္ ... overview ေတြမ်ားမ်ားေရးမိတာသတိျပဳမိပါတယ္။ ... ႏိုင္ငံသားေတြက ႏိုင္ငံကိုမခ်စ္ေတာ႔ရင္ ဘယ္သူေတြက ကိုယ္႔ႏိုင္ငံကို လာခ်စ္မွာလဲ ဆိုတာကိုေတြးျဖစ္ပါတယ္။ ... အဲဒီအေတြးက motivate လုပ္လို႕လည္းဒီေဆာင္းပါးကို ဆက္ေရးျဖစ္ပါတယ္။
==============================================
2010 Jan မွာထုတ္တဲ႔ Reader's Digest ထဲက အဆုိအမိန္႕ေလးတစ္ခုကို သေဘာက်တာနဲ႔ အဲဒီအဆိုအမိန္႕ေလးနဲ႕ပဲစလုိက္ၾကရေအာင္။
We are limited
but we can push back the borders of our limitations. (Stephen R. Covey)
နားလည္မယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ အကန္႕အသတ္နဲ႕ေနရ၊ ျပဳမူေျပာဆိုရေတြ အသက္အရြယ္နဲ႕အမွ်၊ ကိုယ္႔အလုပ္အကိုင္နဲ႔အမွ် ပိုပုိျပီးမ်ားလာတဲ႔အတြက္ ဒီ quotes ေလးကို ပိုသေဘာက်မိပါတယ္။ ကံစီမံရာဆိုတဲ႔ အတိတ္ကံနဲ႕ ပစၥဳပၸန္ကံကို ေရာေထြးေစတဲ႔ ဆံုးမစကားမ်ိဳးကိုေတာ႔ ဒီေန႕အထိ လက္မခံႏိုင္ပါဘူး။ လုပ္ပိုင္ခြင္႔ရိွေနတဲ႔အေနအထားအရ အေကာင္းဆံုးကို လုပ္လိုက္တာဟာ .. ကိုယ္႔ကံကို ကိုယ္တိုင္ စီမံလိုက္တယ္လို႕ခံစားရပါတယ္။
လူငယ္ေတြမွာ သိပ္ျပီး ထက္သန္တဲ႔စိတ္ရိွတယ္။ လူၾကီးေတြဟာ ကိုယ္ငယ္တုန္းက မလုပ္ျဖစ္ခဲ႔တာေတြအတြက္ ေနာင္တရေနၾကေပမယ္႔ ...လူငယ္ေတြမွာေတာ႔ ...အခြင္႔အေရးရိွတယ္ ...။ ကိုယ္နဲ႕ အသင္႔ေတာ္ဆံုးအလုပ္ကို ကိုယ္႔ဘာသာကိုယ္ေရြးခ်ယ္ျပီး အျပည္႕အ၀တာ၀န္ယူရမယ္။ ေအာင္ျမင္ေအာင္လုပ္ၾကရမယ္။ Henry David Thoreau ေျပာတဲ႔စကားေလးကို သေဘာက်တယ္။
ေအာင္ျမင္မႈဟာ သူ႕ကို လိုက္ရွာေနဖို႕မအားေလာက္ေအာင္ အလုပ္မ်ားေနတဲ႔သူေတြဆီကို အျမဲလာတယ္တဲ႔။
"Success usually comes to those who are too busy to be looking for it".
ဟုိတစ္ပတ္က ေဆာင္းပါးက တစ္၀က္တစ္ပ်က္ျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ "ဆင္းရဲတဲ႔ႏိုင္ငံေတြမွာ ေထာင္ေခ်ာက္ေလးခုက ရုန္းမထြက္ႏိုင္လို႕ဆင္းရဲေနတာလို႕စာေရးသူကေျပာတယ္။ " လုိ႕ေရးထားျပီး ေထာက္ေခ်ာက္ေတြအေၾကာင္း ျပည္႕ျပည္႕စံုစံုမေျပာရေသးပါဘူး။
1. Aid and the Conflict Trap
ဒီကိစၥကေတာ္ေတာ္ အေရးၾကီးပါတယ္။ ေထာက္ပံ႔တယ္ ..ေထာက္ပံတယ္လုိ႕သာေျပာေနတာ ...။ သူတို႕က ဘယ္သူေတြကို ေထာက္ပံ႔ေနတာလဲဆိုတာကို ေသခ်ာမစူးစမ္းျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံကိုေထာက္ပံမယ္ဆိုရင္ ေထာက္ပံ႔မႈက ႏွစ္ပိုင္းရိွတယ္။ လက္ရိွ အစိုးရအဖြဲ႕ကိုေထာက္ပံ႕မွာလား။ အတုိက္အခံအုပ္စုကို ေထာက္ပံ႔မွာလား။ အဲဒါက အေရးၾကီးပါတယ္။ ေထာက္ပံ႔မႈက ႏွစ္ဖက္လံုးကို ေထာက္ပံ႔တာမ်ိဳးဆိုရင္ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ဖုိ႕ အားေပးရာေရာက္သြားႏိုင္တဲ႔အတြက္ သူတုိ႕က ျပန္သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ သံုးသပ္ၾကည္႕ေတာ႔ ... တုိက္ရိုက္ျဖစ္ေစတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ ...သြယ္၀ုိက္တဲ႔နည္းနဲ႕ ျပည္တြင္းစစ္ျဖစ္ေပၚေစတဲ႔အေနအထားမ်ိဳးရိွတယ္လို႕ေတြ႕ရတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေလ႔လာသူေတြက အဲဒါကို ေထာက္ျပျပီး ေထာက္ပံ႔ကူညီမႈေတြဟာ ႏိုင္ငံတစ္ႏုိင္ငံရဲ႕ ျငိမ္းခ်မ္းမႈကို ထိခိုက္ႏိုင္တယ္ဆိုတာမ်ိဳးေျပာလာပါတယ္။ အရင္က ဆင္းရဲရံုဆင္းရဲတာ .. အခုေတာ႔ ငတ္ပါငတ္ျပီ ဆိုတာမ်ိဳးျဖစ္ကုန္ပါတယ္။ အတိုက္အခံေတြကို resource ေတြေပးျပီး အစိုးရကို Aid ေပးရမယ္လို႕ယူဆၾကတယ္။ ဥပမာဆုိပါေတာ႔ လက္နက္ကုိင္အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခ်ိဳ႕ရိွမယ္ ...။ သူတို႕လိုခ်င္တဲ႔ ေက်ာက္စိမ္းထြက္တဲ႔ေနရာအနည္းငယ္ေလးရိွမယ္ ...။ အဲဒီေတာ႔ အစိုးရက အဲဒီေဒသၾကီးကိုမေပးႏိုင္ေပမယ္႔ ... အဲဒီေနရာအနည္းငယ္ကို ေပးႏိုင္တယ္။ ဒါဟာ သေဘာတူညီမႈတစ္ခုျဖစ္ျပီး လက္နက္မပါတဲ႔ ညိွႏႈိင္းမႈမ်ိဳးျဖစ္တယ္။ အစိုးရအတြက္ ေဆးရံုသံုးပစၥည္းေတြ ... စာသင္ေက်ာင္းေဆာက္ဖို႕ပစၥည္းေတြ စတဲ႔ Aid ေတြကူညီၾကတယ္။ အဲဒီလိုကူညီၾကတဲ႔အခါ ... စစ္ေရးအရ ႏွစ္ဘက္လံုးမွာ အင္အားသိသိသာသာမၾကီးလာေပမယ္႔ .. ႏုိင္ငံသားေတြက ပိုျပီးအလုပ္ျဖစ္လာတယ္။ စစ္ပြဲမရိွရင္ အလုပ္လုပ္လို႕ရတယ္။ စစ္အတြက္ ပိုက္ဆံသိပ္ကုန္မေနရင္ တျခား လုပ္စရာရိွတဲ႔ အလုပ္ေတြပိုျပီးလုပ္ႏိုင္တယ္။ ျပည္တြင္းစစ္တစ္ခုစီကို ဘယ္ေလာက္ကုန္သလဲ ခန္႕မွန္းၾကတဲ႔အခါ အၾကမ္းဖ်င္းေဒၚလာ ၆၄ ဘီလီလ်ံကုန္တယ္လို႕သိရတယ္။ အဲဒီ ျပည္တြင္းစစ္မျဖစ္ရင္ အဲဒီ ၆၄ ဘီလီလ်ံဟာ ... ႏုိင္ငံအတြက္ သံုးႏိုင္မယ္လို႕ ပညာရွင္ေတြက သံုးသပ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ သူတို႕ အေလးအနက္ေျပာတာက အဲဒီလိုေအာင္ျမင္ဖို႕ဆိုတာ အစိုးရအေနနဲ႕ ေအာက္ေျခလူတန္းစားေတြအတြက္ တိက်ခိုင္မာတဲ႔ စီမံကိန္းရိွတဲ႔အစိုးရမ်ိဳးျဖစ္ဖို႕လိုတယ္ဆိုတာပါပဲ။ မဟုတ္ရင္ ျပည္တြင္းစစ္ကို ဦးတည္တဲ႔ ေထာက္ပံမႈေထာက္ေခ်ာက္ထဲ ထပ္က်သြားျပီး မြဲသထက္မြဲ ...ျပာသထက္ျပာ ... ျဖစ္သြားႏုိင္ပါတယ္။ Aid ေတြကို အပံုလုိက္ေပးျပီးေထာက္ပံ႔တဲ႔အခါ ...ပထမတစ္ႏွစ္၊ ႏွစ္ႏွစ္မွာ အဆင္ေျပသလိုျဖစ္ေပမယ္႔ မၾကာခင္ ဒံုရင္းျပန္ျဖစ္သြားတယ္လို႕ စာေရးသူရဲ႕အေတြ႕အၾကံဳအရသိရတယ္လို႕ဆိုပါတယ္။ ဆယ္စုႏွစ္တစ္ခုၾကာေလာက္ တျဖည္းျဖည္း ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာတဲ႔အခါ ျပႆနာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ေျဖရွင္းရပိုလြယ္ကူလာတယ္လုိ႕ဆိုပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံေတြကေတာ႔ စာရင္းအရ ခ်မ္းသာ၊ စာရင္းအရ မီးလာ၊ စာရင္းအရ ႏိုင္ငံသားတိုင္းေပ်ာ္ရႊင္စြာ ေရကစားလ်က္ရိွ ဆိုတာမ်ိဳး ... ျဖစ္သြားႏုိင္ပါေသးတယ္။ တိက်ခိုင္မာတဲ႔ ေပၚလစီရိွရမယ္႔အျပင္ အဲဒီေပၚလစီရိွရံုနဲ႕မရဘူးဆိုတာကိုေကာင္းေကာင္းနားလည္ျပီး က်င္႔သံုးဖုိ႕လုိတယ္လို႕ဆုိပါတယ္။
ဒါကေထာင္ေခ်ာက္တစ္ခုပါ။ ေပးကားေပး၏မရ၊ ေကြ်းကားေကြ်း၏ မ၀ဆိုတာမ်ိဳးျဖစ္ေစတဲ႔ ေထာက္ေခ်ာက္တစ္ခုပါ ...။
နံပါတ္ႏွစ္အခ်က္ကိုဖတ္ျပီး အာဖရိက ... အာဖရိကလုိ႕တိုးတုိးေလးရြတ္ရင္း ေမာပန္းမိပါတယ္။
တခါတေလလည္း ေရးေနရင္း ကိုယ္႔ကိုယ္ကို အာဖရိကမွာမ်ားေမြးခဲ႔တာလားလို႕ ခဏခဏေတြးမိပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးမဖတ္ခင္ အသက္၀၀ရွဴခိုင္းဖုိ႕ေမ႔သြားလို႕ အခု သတိေပးပါတယ္။ ဒီေဆာင္းပါးဟာ ႏိုင္ငံခ်စ္သူေတြကို အသက္ရွဴၾကပ္ေစႏိုင္ပါတယ္။
2. Aid and the Natural Resource Trap
သဘာ၀သယံဇာတ ေထာင္ေခ်ာက္လုိ႕ပဲ အၾကမ္းဖ်င္းမွတ္လိုက္ၾကရေအာင္။ တကယ္ေတာ႔ ေထာက္ပံ႔တဲ႔သူေတြကလည္း ပိုက္ဆံေတြေပါလြန္းလို႕ ေ၀ႆႏၲရာ အလွဴေပးသလိုေပးေနတာမဟုတ္ပါဘူး။ ပိုက္ဆံေတြကို ဘယ္သူမွအလကားမရပါဘူး။ ေထာက္ပံ႔ေငြေတြဟာ လုိတဲ႔ေနရာေရာက္ဖို႕အေရးၾကီးပါတယ္။ သိသိသာသာ သယံဇာတၾကြယ္၀တဲ႕ႏိုင္ငံေတြမွာ အဲဒီသယံဇာတေတြက အက်ိဳးအျမတ္ေတြဟာ အစိုးရဆီေရာက္ပါတယ္။ They do not use very well...ဟဲဟဲ စာမ်က္ႏွာ ၁၀၇ မွာပါတာပါ။ အဲဒီလိုဆိုရင္ ေထာက္ပံ႔ဖို႕မလြယ္ဘူး။ အစိုးရဟာ ျပန္လည္ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈမလုပ္ဘူးဆိုရင္ ေထာက္ပံ႔ကူညီမႈရမွာမဟုတ္ဘူး။ အစိုးရမွာ တိက်တဲ႔ မူ၀ါဒရိွမွသာ ေထာက္ပံ႔ကူညီမႈေတြရႏိုင္တယ္။ ပညာေရးနဲ႕က်န္းမာေရးေတြမွာ အကူအညီတစ္ခ်ိဳ႕ရတာကိုၾကည္႕ရင္ သူေျပာတာကို လက္ခံမိပါတယ္။ ေထာက္ပံ႔ကူညီတဲ႔သူေတြရဲ႕ ယံုၾကည္မႈကို ရဖုိ႕ တိက်တဲ႔မူ၀ါဒတစ္ခုလုိပါတယ္။
3. Aid and the Trap of Being Landlocked
ဒါကေတာ႔ရွင္းပါတယ္ ...။ ကုန္းတြင္းပိတ္ႏုိင္ငံေတြမို႕လို႕ အကူအညီေပးရတာခက္တယ္။ ဆက္သြယ္ေရးခက္တယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဖို႕ခက္တယ္။ ကမာၻေပၚမွာ ကုန္းတြင္းပိတ္ႏိုင္ငံ ၄၄ ႏိုင္ငံရိွပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံမပါပါဘူး။ .. ကုန္းတြင္းပိတ္ႏိုင္ငံေတြမွာ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံေတြနဲ႕ ပူေပါင္း
ျပီး ေဆာင္ရြက္ရပါတယ္။ အာဖရိကမွာ ယူဂန္ဒါ ပင္လယ္ထြက္ေပါက္ရဖုိ႕ ကင္န္ညာႏိုင္ငံကို အားကိုးရတယ္။ ကင္န္ညာကလည္းပူေပါင္းခ်င္စိတ္မရိွဘူး။ အလွဴခံစားတဲ႔ႏိုင္ငံေတြမ်ားမာနၾကီးလိုက္တာ ...လို႕ေတြးမိတယ္။ ကိုယ္တိုင္ေတာင္ ကံအက်ိဳးေပးမေကာင္းလို႕ သူမ်ားတကာ ေပးစားကမ္းစာစားေနေပမယ္႔ ... ျပန္ျပီးကူညီဖို႕စိတ္မ၀င္စားဘူး။ ...ကုန္းတြင္းပိတ္ႏိုင္ငံေတြဟာ ပိုျပီးခက္ခဲတယ္။ ေထာက္ေခ်ာက္ထဲေရာက္ေနသလိုပဲ။
4. Aid and the Trap of Bad Governance
ေခါင္းစဥ္ျမင္တာနဲ႕ကို သေဘာေပါက္သလိုျဖစ္လာတယ္။ ဒီ စတုတၳေထာင္ေခ်ာက္ဟာ သိပ္ကိုအေရးၾကီးပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈတိုင္းဟာ မျပည္႕စံုဘူးဆိုတာကို နားလည္ေပးၾကရပါမယ္။ ဒါေပမယ္႔ အေျခခံ လုိအပ္ခ်က္ေတြ ႏိုင္ငံသားတုိင္းရရိွဖို႕ ခိုင္မာတဲ႔မူ၀ါဒမရိွတဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈဟာ မျပည္႕စံုတာမဟုတ္ပါဘူး။ သံုးစားမရေအာင္ ညံ႕ဖ်င္းတာျဖစ္ပါလိမ္႔မယ္။ ဒါမွမဟုတ္လည္း ... ႏိုင္ငံတစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးအျမတ္ဟာ ႏိုင္ငံသားေတြနဲ႕မဆိုင္ဘူးလို႕ ခိုင္ခုိင္ၾကီး အယူမွားေနတာျဖစ္ေနႏုိင္ပါတယ္။ ေထာက္ပံ႔ကူညီမႈေတြဟာ အဲဒီလိုႏိုင္ငံေတြမွာ ေျပာင္းလဲမႈကိုျဖစ္ေစႏိုင္မလား။ အဲဒီေမးခြန္းဟာ ထပ္မံျဖည္႕စြက္အေထာက္အပံ႔ေတြ (Additional Aid) ေပးဖို႕ အဓိက စဥ္းစားၾကတဲ႔ေနရာလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ေထာက္ပံ႔ကူညီမႈေတြဟာ အေျပာင္းအလဲျဖစ္ေစဖို႕ နည္းလမ္းသံုးသြယ္ရိွပါတယ္။
၁။ မက္လံုး ... မလံုးမဟုတ္ပါဘူး။ Incentives ကိုေျပာတာပါ ...။ ဒီလိုၾကိဳးစားရင္ ဒါေတြရမယ္ဆိုတာမ်ိဳးပါ။
၂။ ကြ်မ္းက်င္မႈ skills
၃။ျဖည္႔စြက္ အကူအညီ reinforcement ... (စစ္တိုက္ရင္ေတာ႔ reinforcement ကစစ္ကူကိုေျပာတာပါ .. ကိုယ္႔ကုိ လာကူမယ္႔တစ္ခုခုေပါ႔)
- Incentive
နံပါတ္တစ္ ျဖစ္တဲ႔ မက္လံုးကလည္း အဆင္မေျပခဲ႔ဘူး။ ၁၉၈၀ ေလာက္က စျပီးအသံုးျပဳခဲ႔တယ္။ အစိုးရေတြကို ေျပာတယ္ ... reform လုပ္ရင္ ... လုပ္မယ္လို႕ ကတိေပးရင္ ပိုလွဴမယ္လို႕ အလွဴရွင္ေတြက ကမ္းလွမ္းခဲ႔တယ္။အဲဒီ မက္လံုး နည္းလမ္းဟာ မွ်ာ္လင္႔ခ်က္ပ်က္ေလာက္ေအာင္ ဆံုးရွံဳးမႈနဲ႕ရင္ဆိုင္ခဲ႔ရတယ္။ အဓိက ျပႆနာ ႏွစ္ခုရိွတယ္ ... Psychology နဲ႕ Economics. တကယ္လို႕ဆိုပါေတာ႔ ... ကေလးတစ္ေယာက္ကို ဒါကို လုပ္ ..မုန္႕ပိုေကြ်းမယ္ဆိုျပီး သူမလုပ္ခ်င္တာကို လုပ္ခိုင္းၾကည္႕ပါလား။ စားမလား စဥ္းစားၾကည္ႈပါ ...။ သူ႕ရဲ႕ စိတ္က resist လုပ္ပါတယ္။ မစားဘူး ...။ လုပ္ခ်င္တာလုပ္မယ္ ...။ ဒီတစ္ေယာက္မေကြ်းလည္း ေနာက္တစ္ေယာက္ေကြ်းမွာပါ ...။ အခုလည္းဗိုက္မဆာေသးပါဘူး .. စသျဖင္႔ေတြ ... သူေတြးမွာပါပဲ ...။ အခုက ကေလးတစ္ေယာက္မဟုတ္တဲ႔ အစိုးရအဖြဲ႕ကို မက္လံုးေပးတယ္ဆိုတာကိုမေမ႔ပါနဲ႕ ...။ တစ္ခ်ိဳ႕ကိစၥေတြက ထင္သေလာက္မလြယ္ပါဘူး။ ပိတ္ဆို႕တာ ...။ ဖိအားေပးတာေတြက မေအာင္ျမင္မွန္း Obama ေရာ Hillary Clinton ေရာ ေကာင္းေကာင္းနားလည္သြားပါျပီ ...။ အဲဒါေတြကလည္း soft power ကို ေျခလွမ္းေျပာင္းလုိက္ရတဲ႔ အခ်က္တစ္ခ်က္ပါပဲ။ တစ္နည္းအားျဖင္႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈအာဏာရိွသူေတြကို မက္လံုးနည္းလမ္းနဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္ဖုိ႕ခက္တယ္ ...။ သူတို႕က အလွဴရွင္ေတြထက္ ခ်မ္းသာေနတာလည္းျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခု Economics ကလည္း ဒီလိုပါပဲ ...။ စီးပြားေရးမူ၀ါဒေျပာင္းတယ္ဆုိပါေတာ႔ ... ပိုမြဲသြားရင္ ပိုေပးမလား။ တာ၀န္ယူမလား။ တစ္ႏိုင္ငံလံုးပိုမြဲသြားတာကို ဘယ္လိုျပန္ေလ်ာ္ေပးမလဲ ...။ အဲဒါကို တာ၀န္ခံေပးဖို႕က သိပ္ခက္ပါတယ္။( ငယ္တုန္းက အေမတို႕ ရံုးကို လုိက္သြားတယ္။ ၀န္ၾကီးမ်ားရံုးပါ။ ... အဲဒီမွာ ၀န္ထမ္းေတြအမ်ားၾကီးေတြ႕တယ္ ...။ သိပ္အံ႕ၾသတယ္ ...။ အေမ႔ကိုလည္းေမးၾကည္႕တယ္ ...။ အေမ ဒီစာရင္းေတြက ႏွစ္တို္င္းတြက္ေနရတာလား ဆိုေတာ႔ ဟုတ္တယ္တဲ႔ ...။ အဲဒီမွာ ဘာေတြေတြ႕လဲဆိုေတာ႔ ... စက္မႈက႑က ဘယ္ေလာက္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာတယ္ ..။ သားငါးက႑က ဒီႏွစ္မွာ ဘယ္လို ခုန္ပ်ံတိုးတက္လာတယ္ ...။ စက္မႈဇုန္ေတြက ဘယ္လို ..စတဲ႔ စာရင္းေတြအမ်ားၾကီးတြက္္ၾကရပါတယ္။ အဲဒါေတြကို Program ေရးထားလုိက္ရင္ လူဘယ္ႏွစ္ေယာက္ပဲလိုမလဲအေမ ဆိုေတာ႔ အေမက ရယ္ပါတယ္။ ) ... တစ္ကယ္လို႕ စီးပြားေရးမူ၀ါဒတစ္ခုေျပာင္းလဲလိုက္လို႕ ... ၀န္ထမ္းေတြမလုိအပ္ဘဲမ်ားမေနေတာ႔ဘဲ တစ္ျခားေနရာေတြကို ေျပာင္းလဲလုပ္ကိုင္ရျပီး အဆင္မေျပျဖစ္တယ္ဆိုၾကပါစို႕ ... ပထမဆံုး ေခါင္းခံရမွာ အစိုးရျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒါေတြေၾကာင္႔လည္း ဇင္ဘာေဘြမွာ ၁၉၉၈ မွာ ၀န္ၾကီးက စာနယ္ဇင္းသမားေတြကို ေျပာတာရယ္စရာေတာင္ေကာင္းပါတယ္။ "အခုစီးပြားေရးမူ၀ါဒဟာ ငါတုိ႕ေျပာင္းတဲ႔ဟာမဟုတ္ဘူး ... IMF ေျပာင္းတာ" တဲ႔ ..။ ဆိုလုိတာ တစ္ခုခုျဖစ္လည္း သူတို႕နဲ႕မဆိုင္ဘူးလို႕ၾကိဳျပီး သတိေပးထားတယ္လို႕ထင္ပါတယ္။
...အဲဒီလိုရွဳပ္ေထြးလာတဲ႔အခါ မက္လံုးကို ပံုစံေျပာင္းပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္မွ ေပးမယ္ဆိုတာထက္ ...။ ဘယ္လုိလုပ္လုပ္ ..တိုင္းျပည္အေျခအေနေကာင္းလာရင္ပိုေပးမယ္ဆိုတာမ်ိဳး ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါကလည္း ပိုျပီးျဖစ္သင္႔တဲ႔ နည္းလမ္းပါပဲ ...။ လက္ရိွအစုိးရေတြက Power ကို အစိုးရအဖဲြ႕ဆီကေန လွဴဒါန္းသူ (Donors) ေတြဆီကို ခြဲေပးေနရသလို ခံစားရတဲ႔အတြက္ ဒါကိုနည္းနည္းအေသးစိတ္ထပ္ရွင္းၾကပါတယ္။ အစိုးရကို မူ၀ါဒေျပာင္းခုိင္းတာ ..ဟိုလိုဒီလုိလုပ္ခိုင္းတာ တစ္ခုခုတိုးတက္လာဖုိ႕ပါ ..။ ဒါမ်ိဳးေတြကို စုျပီးေယ်ဘံုယ်စကားတစ္လံုးနဲ႕ေဖာ္ျပရင္ Governance conditionality လို႕ေခၚပါတယ္။ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အေျခအေနအရ ေထာက္ပံ႔မႈေပးတာမ်ိဳးပါ။ တကယ္ေတာ႔ Power ကို အစိုးရဆီကေန Donors ေတြဆီကို ေရႊ႕တာမဟုတ္ပါဘူး တကယ္ေရႊ႕တာက အစိုးရဆီကေန ႏိုင္ငံသားေတြဆီကို ေရႊ႕တာပါလုိ႕ စာေရးသူကေျပာပါတယ္။(မူရင္းစာေရးတဲ႔သူကေျပာတာပါ ...။ဟဲဟဲ)။ အဲဒါကိုလည္း လြယ္တယ္မထင္ပါနဲ႕ ...။ ဥေရာပမွာ .. (တကယ္ဆို Europe ကို ယူေရာပီး လို႕ေခၚသင္႔တယ္ေနာ္ .. ဘာဥမွမပါဘဲဥေရာပ ျဖစ္ေနတယ္) အဲဒီလို Power ေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ဖို႕ ႏွစ္ ၂၀၀ ေစာင္႔ခဲ႔ရတယ္။ သိပ္လြယ္မယ္မထင္နဲ႕လို႕ စာေရးသုူက သတိေပးတာပါ။ ႏွစ္၂၀ ရိွျပီဆိုတဲ႔သူေတြအတြက္ေျပာတယ္လို႕ထင္ပါတယ္။ ဒီ Governance conditionality နည္းဟာ အစိုးရကို ဘာလုပ္ရမယ္ ဘယ္အခ်ိန္အတြင္းျပီးရင္ ဘယ္လို extra aid ေတြေပးႏိုင္မယ္ဆိုတာကို ရွင္းရွင္းလင္းလင္းေဖာ္ျပႏိုင္တဲ႔နည္းျဖစ္တဲ႔အတြက္ အားနည္းတဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ (weak governance) ရိွတဲ႔ တုိင္းျပည္ေတြမွာ စတင္အသံုးျပဳလာပါတယ္။ ဒီလိုအသံုးျပဳတဲ႔အတြက္ ေအာက္ေျခလူတန္းစားေတြ ေတာ္ေတာ္အက်ိဳးရိွလာတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
တကယ္ေတာ႔ တုိင္းျပည္တစ္ခုမွာ အဓိက ရပ္တည္ဖို႕၀န္ေငြဟာ အခြန္ျဖစ္ပါတယ္။ အခြန္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႕ဆိုတာက လံုေလာက္တဲ႔၀င္ေငြရိွဖို႕လုိပါတယ္။ တကယ္လို႕ အလုပ္အကိုင္ေတြ ေကာင္းမြန္အဆင္ေျပလာတဲ႔အခါ အခြန္မ်ားမ်ားပိုစည္းၾကပ္ႏိုင္တဲ႔အတြက္ ႏိုင္ငံရဲ႕ဖြံ႕ျဖိဳးမႈကို ပိုျပီးထိေရာက္ေစပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ ႏိုင္ငံမွာ ျမိဳ႕အသစ္တစ္ခုလုိအပ္လား စီးပြားေရး တိုးတက္ဖို႕ အလုပ္သမားအမ်ားၾကီး အလုပ္ေပးထားႏိုင္တဲ႔ ႏိုင္ငံတကာ အဆင္႔မီ စက္ရံုအလုပ္ရံုေတြလုိအပ္သလားဆိုတာကို ကြဲကြဲျပားျပားသိတဲ႔ႏိုင္ငံေတြဟာ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္တိုးတက္ပါလိမ္႔မယ္။
(အပိုင္းေလး ဆက္ေရးပါဦးမည္။)
ခင္မင္စြာျဖင္႔
Zephyr
Notes:
Harry Potter ေနာက္ဆံုးစာအုပ္ .. Deadly Hollow ဖတ္ရင္း England က ကေလးေတြဟာ စာဖတ္မပ်င္းၾကဘူးလို႕ ေတြးမိပါတယ္။ ဒီေလာက္ စာအုပ္အထူၾကီးကို ရဖို႕ တန္းစီ၀ယ္ယူၾကတာ အံ႔ၾသစရာေတာင္ ေကာင္းပါတယ္။ စာအုပ္ေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး အထင္ေသးေနၾကတဲ႔ လူတစ္ခ်ိဳ႕ကိုေျပာခ်င္တာကေတာ႔ တကယ္တမ္း အေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေတြကို အင္တာနက္မွာထက္ စာအုပ္ေတြမွာပဲ ရႏိုင္တယ္ဆိုတဲ႔အခ်က္ပါပဲ ...။
ျမန္မာျပည္က ကေလးမိဘေတြကိုလည္း ကြန္ျပဴတာကြ်မ္းက်င္မႈေလာက္နဲ႕ရပ္မထားဘဲ ..စာေကာင္းေကာင္းဖတ္ႏိုင္ေအာင္လည္း သင္ေပးႏိုင္ၾကပါေစလို႕ ဆႏၵျပဳပါတယ္။
ဒီလိုပ်င္းစရာေကာင္းတဲ႔ေဆာင္းပါးေတြကို ေရးဖို႕ အားေပးတဲ႔ အေမ႔ကို သတိရေနတာနဲ႕ စာမ်ားမ်ားေရးျဖစ္ေနပါတယ္ ...။
Peace B with U.
