ကြ်န္ေတာ္ႏွင္႔ ေမာ္ဒန္

Modern ဆိုတာ လက္တင္ဘာသာစကား (ေျပာခါနီးမွာ လက္တင္ျပီးေျပာရတဲ႔ဘာသာစကား) modo ဆိုတဲ႔ စကားလံုးက ဆင္းသက္လာတာပါ။ အဓိပၸာယ္ကေတာ႔ just now ပါ။ အခုေလးတင္ျဖစ္တယ္တယ္ေပါ႔။ ဆိုလုိတာကေတာ႔ေမာ္ဒန္ပါဆိုျပီး အေဟာင္းၾကီးေတြကို ေကာ္ပတ္စားျပီး အင္လုပ္လို႕မရဘူးလို႕ ဆိုလိုတာပါ။ ေမာ္ဒန္ဆိုျပီး စေျပာလုိက္တယ္လို႕ထင္ရတာက Abbot Suger ျဖစ္ပါတယ္။ သူက ဗိသုကာလက္ရာတစ္ခုကို အရင္ကပံုစံေတြနဲ႕မတူဘဲ ဖန္တီးျပီးတဲ႔အခါမွာ ဘာပံုစံမွန္းမေျပာတတ္တာနဲ႔ opus modernum လို႕ေလွ်ာက္ေျပာလိုက္ပါတယ္။ ဗ်စ္တသွ်လိုေတာ႔ A modern Work လို႕ ဆိုလိုတယ္တဲ႔။

ဆိုလိုတာကေတာ႔ ေမာ္ဒန္ဆိုတာ ဘာမွမဟုတ္ဘူး ... မသိလို႕ေျပာလိုက္ရာက ျဖစ္လာတယ္လို႕ေျပာခ်င္တာပါ။ ကြ်န္ေတာ္ဟာမသိလို႕ျဖစ္လာခဲ႔တဲ႔ လူသတၱ၀ါပါ .. ဆိုလိုတာကေတာ႔ ကြ်န္ေတာ္ဟာ ၃၁ ဘံုရဲ႕ opus modernum ပါ။

Picasso's Big Bang

ပီကာဆိုတာ ဘယ္သူလဲဟင္လို႕ ေမးရင္ေတာ႔ ပီကာဆိုဆိုတာ ဆုိင္းဘုတ္မေရးတဲ႕ပန္းခ်ီဆရာလို႕ေျပာရလိမ္႔မယ္။ အဲဒီလူၾကီးက ဘာပံုမွန္းမသဲကြဲတဲ႔ မိန္းမေတြပံုကို ဆြဲလုိက္တယ္။ ကားနာမည္က Les Demoiselles d' Avirgnon ပါ။ ၁၉၀၇ မွာဆြဲတာပါ။ အာဖရိက မ်က္ႏွာဖံုးေတြအေပၚမွာ အင္စပီေရးရွင္း (inspiration) ယူျပီးဆြဲထားတဲ႔ကားျဖစ္ပါတယ္။ ဒီကားဟာ ေမာ္ဒန္အႏုပညာမွာအေရးပါတဲ႕လက္ရာျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုလိုတာက ေမာ္ဒန္က မ်က္ႏွာဖံုးေတြနဲ႕ပတ္သက္ခဲ႔တယ္ ....။ ကြ်န္ေတာ္႔ဘ၀မွာ မ်က္ႏွာဖံုးတစ္ခုရိွတယ္။ အ၀ိဇၨာ ပစၥယာ သခၤါရာ ဆိုတဲ႔မ်က္ႏွာဖံုးပါ။ ဒီမ်က္ႏွာဖံုးကို ကြ်န္ေတာ္ခြ်တ္လို႕မရဘဲ ေမာ္ဒန္ဆန္ျဖစ္ခဲ႔တယ္။

Ce'zanne: The View Contains The Viewer

(1839-1906) အထိ သက္ရိွထင္ရွားသြားတဲ႔ ေစးဇန္းဆိုတဲ႔ ပန္းခ်ီဆရာဟာ မေသခ်ာမႈ(uncertainty) ကို ပန္းခ်ီထဲကိုေပါင္းစပ္အသက္သြင္းခဲ႔ပါတယ္။ တကယ္ေတာ႔ မေသခ်ာမႈ နိယာမဟာ ရူပေဗဒ ပညာရွင္ (Hiesenberg) ဟုိင္းဇင္းဘဂ္ရွာေဖြေတြ႕ရိွတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ္႔ ေမာ္ဒန္ေလာကထဲကို ဟင္းခ်ိဳမႈန္႕လို ခတ္လိုက္တာကေတာ႔ ေဆးဇန္းပါပဲ။ ၁၉၁၀ မွာ ပီကာဆိုဆြဲခဲ႔တဲ႔ က်ဴးဗစ္ဇင္ ပန္းခ်ီကားမွာ ေဆးဇန္းရဲ႕ အေျပာင္းအလဲ နဲ႔ တည္ျငိမ္မႈေတြကို ယုတိၱက်တဲ႔အဆံုးသတ္တစ္ခုကိုပို႕ေပးႏုိင္ခဲ႔ပါတယ္။ အဲဒီ က်ဴးဗစ္ဆင္ပန္းခ်ီကားကေတာ႔ "Girl With A Mandolin" ျဖစ္ပါတယ္။ မေသခ်ာတဲ႔ေလာကမွာကြ်န္ေတာ္ဟာလည္းမေသခ်ာတဲ႔သက္ရိွ(ေရးေနတဲ႔အခ်ိန္အေတာအတြင္း သက္ရိွဟု ယူဆရ) တစ္ဦး၊တစ္ေကာင္၊တစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ဟုိင္းဇင္းဘဂ္မေသခ်ာသလို၊ ေဆးဇန္းမေသခ်ာသလို၊ မေသခ်ာတဲ႔ လူေတြနဲ႔အတူ မေသမခ်ာေနေနရတဲ႔ သူလိုကိုယ္လို သက္ရိွျဖစ္တယ္။

Genealogy of a Modernist tree

Piet Modrian(1872-1944) ဆိုတဲ႔ ပန္းခ်ီဆရာက ေမာ္ဒန္သစ္ပင္ကုိ အဆင္႔ဆင္႔ Evolution ျဖစ္လာတဲ႔ ပံုေတြကို ဆြဲျပခဲ႔ပါတယ္။ Abstract Art အမ်ိဳးအစားျဖစ္ပါတယ္။ ေသခ်ာတာကေတာ႔ သစ္ပင္တစ္ပင္ရဲ႕သေကၤတဟာ သစ္ပင္တစ္ပင္ျဖစ္ေနတုန္းပါပဲ ...။ ကြ်န္ေတာ္ရဲ႕ abstract art ဆန္တဲ႔ေန႕ရက္ေတြဘယ္ေလာက္ေျပာင္းသြားေျပာင္းသြား ... ေလာကဓံတရား အႏုအရင္႔လိုင္းေတြ ႏြားေျခရာေနာက္ကို လွည္းဘီးလိုက္သလို ပါေနဦးမယ္။ လူေနာက္ကို အရိပ္လိုက္သလို ပါေနဦးမယ္ ....။

Jackson Pollock & Action Painting

Jackson Pollock (1912-1956) ပန္းခ်ီဆြဲတာ ျမင္ဖူးပါသလား။ ေအာက္ကပံုစံအတိုင္းေပါ႔။

သူဆြဲတဲ႔နည္းကို အမ်ိဳးမ်ိဳးအမည္တပ္ပါတယ္။ အစက္ခ်ပန္းခ်ီဆြဲနည္းလို႕လည္း အလြယ္ေျပာၾကပါတယ္။ ေဆးကို အဲဒီလို ေရပန္းနဲ႕ေလာင္းသလိုေလာင္းေနတာကို ပန္းခ်ီဆြဲတယ္တဲ႔ေတာ္လို႕ေျပာတဲ႔ အေဒၚၾကီးေတြကိုသာ ပန္းခ်ီဆရာေတြက မမွတ္မိေတာ႔တာ။ ေပါ႔ေလာ႔ခ္ကိုေတာ႔ အားလံုးမွတ္မိၾကတယ္။ သိပၸံပညာထြန္းကားလာတဲ႔အခါ ေပါ႔ေလာ႔ခ္ပန္းခ်ီေတြကို စူးစမ္းေလ႔လာၾကည္႕တဲ႔အခါ Fractal ျမင္႔တာေတြ႕ရတယ္။ ရမ္းဆြဲထားတာမဟုတ္ဘူးဆိုတ႔အဓိပၸာယ္ေပါ႔။ သူ႕အျမင္အာရံုဟာ တစ္ျခားသူေတြထက္ အမ်ားၾကီးပိုထက္ျမက္တယ္ဆိုတာ သိႏိုင္ပါတယ္။ ေဆးစက္ခ်ရံုနဲ႕ ဆြဲထားတဲ႔ ပန္းခ်ီတစ္ခ်ပ္ရဲ႕ ရွင္သန္မႈဟာ ဘယ္လုိမ်ားေနမလဲ ...။ မေတာ္တဆလိုလိုနဲ႔ ခမ္းနားၾကီးက်ယ္ျမင္႔ျမတ္ေနမယ္ထင္တယ္။ ဘယ္သူမွမသိခဲ႔ၾကေပမယ္႔ ေပါ႔ေလာ႔ခ္ဟာ ပန္းခ်ီမဟုတ္ဘူးဆိုတာေတြကိုပဲ ပန္းခ်ီဆြဲခဲ႔တယ္။ သူ႕လိုလူေတြကို အႏုပညာေခါင္းစဥ္တစ္ခုေအာက္ကို ပို႕လုိက္တဲ႔အခါ Abstract Expressionism ထဲေရာက္လာခဲ႔တယ္။ ကြ်န္ေတာ္႔ကို ဘယ္သူအစက္ခ်လိုက္လဲ ... ကြ်န္ေတာ္႔ဘ၀ဟာ ဘာပံုရိွမလဲ ... အစက္ခ်လို႕မျပီးေသးဘူးလား .. ကြ်န္ေတာ္မသိဘူး .. ေၾကြအံမကစားတဲ႔ ဘုရားသခင္ ပန္းခ်ီဆြဲမယ္ဆိုရင္ေတာ႔ Abstract Expressionist ျဖစ္လာႏိုင္တယ္ ...။ ေက်းဇူးျပဳျပီး ေနာက္ထပ္ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္မွ ဒီဘ၀ၾကီးကို ေစ်းၾကီးၾကီးေပး၀ယ္လိုက္ပါ။ .................ကြ်န္ေတာ္ကေတာ႔ ရွိွခ်င္မွရိွေတာ႔မယ္ေလ။

Marcel Duchamp & Installation art

Marcel Duchamp (1887-1968) ဟာ ready-made ပစၥည္းေတြနဲ႕ installation လုပ္ျပီး အႏုပညာပစၥည္းဆိုတာ ဘာလဲ ဆိုတာကိုေဖာက္ထြက္ေတြးပစ္ခဲ႔ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ အထင္ရွားဆံုး လက္ရာႏွစ္ခုက 1914 မွာ ျပသတဲ႔ Bottlerack နဲ႕ 1917 မွာ ျပသတဲ႔ R.Mutt လို႕ဆိုင္းထုိးထားတဲ႔ porcelain Urinal ပါ။ သူကေတာ႔ ေသခ်ာကိုနာမည္ေပးလုိက္ပါေသးတယ္ Fountain (ေရပန္း ဆိုပဲ)။ သူ႕ကိုလည္းအျပစ္မတင္သာပါဘူး သူေျပာထားတဲ႔ စကားအရေတာ႔ ဟုတ္ေနတာပါပဲ။

The creative act is not performed by the artist alone; the spectator brings the work in contact with the external world by deciphering and interpreting its inner qualifications and thus adds his contribution to the creative act.

ကြ်န္ေတာ္ဟာ ဘုရားသခင္ျဖဳတ္လဲထားတဲ႔ မီးသီးေတြနဲ႔အတူ တစ္စားပြဲထဲထိုင္ေနတဲ႔ သက္ရိွ installation material တစ္ခုပါ။ မေတာ္တဆ ေသေသခ်ာခ်ာၾကည္႕မိတဲ႔အခါ ဘုရားသခင္ လက္မွတ္ ကြ်န္ေတာ္႔ရင္ဘတ္မွာ ရိွတာကိုေတြ႕လိမ္႔မယ္။

ခင္မင္စြာျဖင္႔

Zephyr

Notes:

အမွန္က အင္ဒီ၀ါးဟုိး အထိ ေရးမလို႕ပါ။ ပံုတင္တာမရေတာ႔တာနဲ႔ ဒူးရႊန္႕မွာတင္ရပ္လုိက္ပါတယ္။ အေပ်ာ္ဖတ္ေလးပါ။ အပ်င္းေျပေအာင္ေရးလိုက္ပါတယ္။ မူရင္းစာအုပ္မွာပါတဲ႔ ပံုေတြကိုလည္း ရွာျပီးထပ္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ေရးထားတဲ႔စာေတြမပ်င္းမရိလာဖတ္တဲ႔သူေတြကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင္႔ စာေရးဖုိ႕ မပ်င္းမရိ တုိက္တြန္းတဲ႔ အေမ႔ကိုေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

Peace B with U.